Voor wie doe je dat? Vroeg de hummel van drie, hij was op bezoek bij mijn ouders, zijn pake en beppe. Ik pluk een herinnering uit de oude doos. Zij woonden aan de rand van het bos en aan de woonkamer grensde een plat dak zonder omheining. Pake had een afbakening gemaakt door een trap opzij te leggen. Voor beppe, antwoordde mijn vader en het jong grijnsde.

Pake ging twee jaar geleden hemelen en beppe is er nog. Zij moet zijn bescherming missen en heel haar afbakening en begrenzing raakt meer en meer kwijt, Alzheimer heeft haar te grazen en haalt alle vernis weg. Alsnog leeft zij haar kleine meisje, het meisje dat, als vijfde kind op rij in een gezin waar de winkelbel continue rinkelde, tekort kwam. Bovendien was het broertje dat voor haar werd geboren, zwaar gehandicapt. In de drukte van de zaak en gezin was er geen ruimte. Ze moest te flink zijn.

De tijd waarin iemand beseft dat de controle verloren raakt, het geheugen je in de steek en je lijf niet meer wil, wordt afgewisseld met verzonken zijn in stilte. De herinneringen dringen zich op. Uit de jonge jaren waarin zij meisje was. Op 7 december weet zij dat haar jongste broer jarig is en er moet een felicitatie uit. Zij herhaalt en herhaalt en antwoorden landen niet.

Zonnetje in januari

Zij probeert de scepter te blijven zwaaien over zichzelf en instrueert de jonge zorgverleners dwingend hoe te handelen. Overtuigd van haar gelijk, zichzelf overtuigend van haar gelijk en geen vertrouwen hebbend in de ander. Hoe kan het ook anders, als je het zo jong alleen moest doen. En met haar zijn er nog veel meer kleine meisjes en een enkel jongetje dat zijn gram komt halen. Ik was vorige week getuige van een vreugdeloze eetzaal. In december en januari is het licht van buiten zo gering, je moet het uit jezelf halen. Mijn vader was daar erg goed in, een zonnetje in het tehuis. Na die ervaring heb ik het opgegeven om mijn mem weer in de eetzaal te krijgen. Dat kost teveel. Ze krijgt het eten gewoon op haar eigen kamer.

Deze week kwam het wensendocument van de huisarts. Geen ziekenhuisopname, geen lijden, geen 112 maar eerst een huisarts als ze weer zou vallen. Antibiotica in overleg. Ook geen euthanasie want voor zo’n besluit is zij niet meer helder genoeg. De huisarts is overigens een parel in het landschap van gehaaste prestige. Hij houdt van oude mensen en wijst mij op haar verstilling. Vraagt naar wat haar nog daaruit haalt en ik vertel dat de vierde etage haar goed doet. Uitzicht op de wolken met vogels en vliegtuigstrepen. ’s Nachts wil ze de gordijnen een streepje open hebben zodat ze zicht heeft op de kerkklok. Al een eindje onderweg naar boven.

80 is prachtig

80 is prachtig is de slogan van mij geworden en ik heb het erover met de vrienden die de zeventig reeds zijn gepasseerd. Dat zou betekenen dat ik erover vijf jaar al de brui aan moet geven, reageert de actieve fotograaf. En ik herinner hem eraan dat zijn vader net zo vief was als hij maar begin tachtig pats boem aftakelde. Dat wil hij niet weten, blijkbaar zo on the edge van het kantelpunt.

Ach wat ben ik bang geweest als meisje. Bang voor de dood, ik kon er niet van slapen en ik kwam beneden en zat bij de kachel te bedaren. Ik vroeg als dertienjarige aan mijn opa of hij zijn leven nogmaals wilde leven. Tot mijn grote shock zei hij “nee”. Ik kon het niet begrijpen, de dood en hoe je daartoe te verhouden vraagt een leven. Nu ik er dichter bij sta en als ik achterom kijk weet dat het langste stuk is geweest, kan ik hem verstaan. Ik ben er naar toe gerijpt en weet van de overkant. En van mijn ziel die eeuwig leeft en al veel vaker hier op aarde is geweest. Nu ik weet wie ik ben en vertrouwen onderweg, mijn deel werd, kan ik echt leven.

De tijd van de dertien heilige nachten is bijna voorbij. Ze duren van kerstavond tot Driekoningen op 6 januari. De sluiers zijn dan extra dun tussen hemel en aarde. Ik schoot gisteravond dit mooie plaatje. Het sneeuwde en het leek als sereen vuurwerk en in dat schijnsel zag ik Caspar, Melchior en Balthazar.

4 januari 2025